YOLO

Pasen vier je samen. Hij kon het niet meer horen. Al weken schreeuwde de zin hem tegemoet op billboards. Vooralsnog was hij met Pasen alleen. Magdalena moest werken, zij zou haar avond doorbrengen met mannen die ook niet alleen wilden zijn. Haar cao stelde dat zij juist op collectieve vrije dagen arbeid had te verrichten. Zijn moeder Maria kon sinds zijn geboorte niet kiezen: bleef ze bij zijn pleegvader Jozef of durfde ze zich over te geven aan zijn echte vader. Hij was het kind van de rekening geweest. Juist met Pasen had hij het gevoel van God en al verlaten te zijn.

Al 33 jaar heeft hij hoop. Bij gebrek aan een vaderfiguur in zijn leven is hij zijn aandacht gaan verleggen naar surrogaten. Met name de Paashaas heeft zijn interesse. Die had iets magisch: niemand had hem ooit gezien, hij maakte je je nieuwsgierig, hielp je nieuwe dingen te ontdekken, bracht mensen samen aan tafel. Tot zijn twaalfde was zijn behoefte algemeen geaccepteerd, ieder kind wil geloven in iemand die iets goeds brengt. Vanaf zijn vijftiende werd het meelijwekkend. Op zijn dertigste besloot hij het er niet meer over te hebben en zelf die rol voor anderen te gaan vervullen. Zieken zich beter laten voelen, kinderen een aai over de bol geven, wat water bij de wijn doen. Ieders leven was het waard om te leven.

Vanochtend is hij vroeg uit de veren. Net als hij zijn Nespresso cupje in de machine wil stoppen gaat de deurbel. Hij opent de deur en staat oog in oog met een aantal dienders. Zonder toelichting slaan ze hem in de boeien. ‘Wat is er aan de hand? Je boeit me toch niet zonder reden? Het is over 2 dagen Pasen!’
Het is tegen dovemans oren. Voor hij het weet staat hij tegenover Premier Herodes, toevallig op bezoek in de Provincie.

‘Jij denkt dat je dezelfde gave hebt als de Paashaas?’
Hij valt stil. Elke uitleg is zinloos.
‘Hier is de verkleedkist. Doe maar een vacht om, zet de paaskrans op je hoofd, goed stevig, ja hij prikt wat, dan hangen we er palmtakken aan als oren. Verder wil ik niets met je te maken hebben. Meld je bij je lokale bestuurder!’

Dat doet hem vrezen, lokale bestuurders staan meestal niet bekend om hun kennis van zaken. Het kan zomaar zijn dat de burgemeester naar het volk gaat luisteren en God weet wat er dan met hem gebeurt. Het populisme viert immers hoogtijd de laatste tijd.

De foto die door Herodes is gemaakt van hem in vacht met twee hangende oren is door zijn woordvoerder via Facebook snel verspreid. Onder het motto YOLO heeft een menigte zich verzameld bij het gemeentehuis. Ze schreeuwen hem toe als haantjes, gooien eieren, en bespotten hem. ‘Jij denkt dat je de Paashaas zelve bent! Hou op met die grootheidswaanzin! Laat hem hangen als een haas voor het kerstdiner!’

Burgemeester Pilatus is ten einde raad. Hij had gehoopt op een goede, rustige vrijdag, zo’n vrijdag waar je om 3 uur ’s middags de stekker uit trekt en het weekend begint. Onder zijn YOLO bevolking is ondertussen de pleuris uitgebroken. Hij besluit hen hun zin te geven, de verkiezingen voor zijn tweede termijn zijn naderend.

Nog voor de dag goed en wel begonnen is hangt hij. You Only Live Once. 
Om 3 uur gaat op het gemeentehuis het licht uit. Deze Paas gaat de boeken in.

I.M.

Het laatste ritueel van het leven is de dood. Zo benadert de Katholieke kerk het tenminste. Het is op zijn minst bijzonder dat je het ritueel waarin je het nadrukkelijkst  centraal staat, zelf niet meemaakt.

Wij hebben een kunstenaar in de familie. En dan niet de categorie ‘iemand die mooie dingen maakt’ want zo heeft elke familie er wel een. Waarbij ‘mooi’ dan een uitermate subjectief begrip is. De kunstenaar in mijn familie gebruikt zijn creatieve begaafdheid om schilderijen en etsen te maken en verdient er zijn geld mee.

Een van zijn etsen hangt in mijn huis. Een man en een vrouwfiguur zijn op de rug afgebeeld. Met hen kijk je in de verte. Hun gezichtsuitdrukkingen blijven voor mij verborgen. Kijken ze terug met een glimlach? Spreekt de angst uit hun ogen? Op mijn ets heeft de vrouw haar armen geheven. Raken haar vingertoppen de achterkant van het hoofd in een ontspannen-ik-leg-mijn-hoofd-te-rusten-in-mijn-handen-houding, of grijpt ze naar haar hoofd als was ze geschokt door wat ze ziet? Het werk heet Looking Back.

Terugkijken op jouw leven, dat is wat anderen doen tijdens de uitvaartmis. Omdat ik er recent eentje bijwoonde waarbij ik niet overstelpt werd door emoties van verdriet, kon ik het ritueel van de dood eens goed in mij opnemen. De aanwezigen gaan staan wanneer je wordt binnengedragen. Vijf priesterlijk geklede heren getooid met kruizen en lantaarns buigen voor je kist. Kaarsen worden voor je aangestoken. Een familielid spreekt de in memoriam over je uit. Het kruisje waarmee je als lid van de kerk bent gezegend, wordt bijgezet in de kerk. Je wordt bijgeschreven in het boek der doden. Je krijgt water over je heen gesprenkeld om je te herinneren aan je geboorte, wierook wordt aangestoken om je te omringen met de meest verheven geuren. De mooiste, eerlijkste en meest ontroerende woorden worden gesproken. Het is prachtig al die aandacht en die liefde. En niets van dat al maak je mee. Je bent immers dood.

Ik vond het zo indrukwekkend, die stapel aan rituele handelingen, dat ik mij afvroeg waarom ik niet vaker naar de kerk ga. Niet als “funeral crasher”, maar ter inspiratie en berusting. Net nadat ik mijzelf de vraag gesteld had ging de priester over op het prevelen van de geloofsbelijdenis, het breken van de hostie en het drinken van de kelk wijn. En wist ik weer wat me zo tegen stond. Het deel wat niets met de rituelen van de dood  te maken heeft en wekelijks wordt gedaan, is sleets en nietszeggend.

Wijlen Stephen Covey zegt dat je zelf moet terugkijken op je leven, terwijl je er nog bent. Zelf je grafsteentekst moet schrijven en moet bedenken wat je looking back op je sterfbed gerealiseerd wilt zien. In legio cursussen word je die opdracht gegeven, en het antwoord verzinnen is niet makkelijk. Hoe zorg je ervoor dat het niet megalomaan is, maar wel veelbetekenend? En ben je in staat voldoende afstand te nemen en je zelf te aanschouwen?  

Ik pleit ervoor dat je niet zelf je grafsteen vast vult, maar dat we in memoriams gaan uitspreken vóór dat mensen sterven, dementeren of plots uitvallen. Periodiek, een keer in de pak ‘m beet vijf jaar, op hun verjaardag, tijdens Kerstmis, Pasen of voor mijn part Sinterklaas. Kies een moment waarop je de ander vertelt wat hem bijzonder maakt, haal herinneringen op, beschrijf het leven van de ander door jouw ogen. Zodat je niet alleen centraal staat op het moment dat je er niet meer bij bent. Zodat looking back bij jezelf en de ander tot opgeheven handen leidt die het hoofd helpen berustend het gezicht te keren naar het licht.