Neuroot

Altruïsme. Onbaatzuchtig gedrag. Tegenhanger van egoïsme. In 1851 bedacht door de filosoof Auguste Comte. Bestaat puur altruïsme? Of kent elke altruïstische handeling een egoïstische kern?


Wanneer je mensen vraagt donor te worden, is het antwoord vaak politiek correct ‘ja’ maar tonen de statistieken een egoïstisch ‘nee’. Wanneer je echter dezelfde individu vraagt of hij een donor wil wanneer hij zelf ernstig ziek is, luidt het antwoord altijd ja (tenzij je ergens in de Bijbelbelt de vraag stelt en de ogen ter hemel geslagen worden). Ik durf de stelling aan dat mensen (ja, ook die in de Bijbelbelt, daar ben ik van overtuigd) in essentie egoïstisch zijn. Ik ben niet zo’n wetenschapper, maar volgens mij heb je het te bewijzen door de uitzondering te vinden die de regel bevestigt.

Op een bijeenkomst over neuromarketing (hoe zet je de werking van het brein in bij je marketingdoelstellingen) leerde ik dat je het aantal donorcodicillen wel kunt opkrikken door mensen een vervolgvraag te stellen. Namelijk: heb je nu zelf een donor codicil? Dan ontstaat er een mooie reactie in het brein. Nee, zullen de meesten zeggen. Om er snel aan toe te voegen: maar dat is eigenlijk raar. En vervolgens er een aan te schaffen. De campagne van de Nierstichting langs deze lijn leverde 33% meer geregistreerde donoren op.

Echt iets voor de ander doen, zonder daar enig eigen belang bij te hebben, ik weet niet of het bestaat. Ik stelde mijn e-book Wonen bij Mormonen gratis ter beschikking. Uit altruïsme of egoïsme? De politiek correcte reden die ik in interviews gaf, was dat ik vond dat kennis vrijelijk gedeeld moet kunnen worden in deze tijd. Zo 2013. De egoïstische variant is dat ik zo veel mogelijk lezers wil en dat de kans daarop substantieel groter is wanneer iets gratis is. 

In het vakgebied van neuromarketing kijken ze wat er in je hersenen gebeurt wanneer je producten, merken, commercials ziet of hoort of leest. Bij het zien van een merk dat je aanspreekt worden je hersenen in dezelfde mate gestimuleerd als wanneer je seks hebt, of drugs gebruikt. Voor Apple fanaten is naar een I-phone kijken hetzelfde als een lijntje coke nemen. Vandaar dat het altijd zo'n overdreven hyperdepiep stemming is in die Apple stores. Bij het zien van de prijs van een product (en ook daar weet Apple wel raad mee) ervaar je gelijksoortige pijn als wanneer je van de trap zou vallen en je been zou breken. De twee hersenvelden komen samen, maken dan een keuze (wel of niet kopen die I phone 5) en vervolgens ga je met je bewuste brein denken dat je zelf een afweging zit te maken. Terwijl dat in je hoofd al lang is gebeurd, alleen weet je het niet. Vrije wil bestaat niet. Dick Swaab zei het al.

Vorige week ontving ik een mail van een mij onbekend persoon. Uit een voor mij onbekend deel van Nederland. Hij stuurde me mijn boek toe. Had het nog niet gelezen, maar wel de lay-out van de e-reader-versie wat mooier gemaakt. Zodat het lekkerder zou lezen. Aldus zijn mail. Verder niets. O ja, groeten uit van.

Aangezien het onbewust is, weet ik niet wat voor sprongen mijn brein gemaakt heeft. Met dat deel wat wel bewust heeft nagedacht (een schamele 5%), had ik het al druk genoeg: wie is deze figuur, heeft hij aan mijn tekst gerommeld, waarom doet hij dit, wat moet ik hier mee. Neuroot die ik ben.

Ze zeggen wel eens dat je ergens een nachtje over moet slapen. Waarschijnlijk omdat gedurende de nacht je onbewuste brein je bewuste brein eens even flink door elkaar kan rammelen en weer op het juiste spoor kan zetten. Zodat je denkt dat je bewuste afwegingen hebt gemaakt.

Na 7 nachtjes was 95% van mijn bewuste brein zo ver dat het ook voelde, en dacht, en wist, dat er niets achter de mail van deze persoon zat. De 5% resterend, en dat is dus 5% van de 5% die toch al bewust was, bleef nog wat haken. En bewust als ik ben, kon ik dat niet onderdrukken in de toon van mijn mail retour. Opende met de quasi grap: “Je hebt toch stiekem geen woorden veranderd in mijn boek?" Zei daarna pas dat het er mooi uit zag. Wat ook echt zo is (check it out). Vroeg tenslotte toestemming het op mijn website te zetten en dus gratis te gebruiken.

De mail retour was duidelijk: “Er is geen woord gewijzigd, zet ‘m maar op je site, doe er je voordeel mee.”
I rest my case: de wetenschappelijke uitzondering is hierbij gevonden.